Koniec wieku XIX. Wszystko zaczyna się w momencie, gdy brytyjski inżynier James Humberstone odnajduje źródło cennej rudy w północnym Chile. Tysiące Chilijczyków w poszukiwaniu lepszego jutra masowo udaje się w stronę nowo powstałej osady Humberstone. Ta okolica pozostanie ich domem oraz jedynym źródłem zarobku przez najbliższe kilka dekad. Wszystko za sprawą najwydajniejszego i najbardziej wartościowego nawozu w obecnych czasach – saletry.
Minerał był niezwykle ważny dla gospodarki całego kraju. Nazywano go wtedy „białym złotem”, gdyż stanowił ponad 60% dochodów całego Chile. Stała za tym jednak intensywna praca wielu ludzi. W okresie największego zaangażowania w małym górniczym miasteczku Humberstone pracowało ponad 5 tysięcy osób. Warunki wydobywania surowca były niezwykle trudne. Wzmożona praca trwała od świtu do zmierzchu, a nieprzerwanie grzejące słońce nie ułatwiało pracy. Miasteczko usytuowane było pośrodku niczego, z każdej strony piasek. Masa piasku. Nieustannie niskie ciśnienie atmosferyczne spowodowane umiejscowieniem saletry na górzystych terenach nie sprzyjało wydobyciu. Lokalne wieści przesycone były informacjami o kolejnych zgonach. Mimo to ludzie widzieli w tym wszystkim sens – pieniądze, dzięki którym mogli utrzymać siebie oraz swoje rodziny.
Sytuacja polityczna po I Wojnie Światowej doprowadziła do zablokowania eksport saletry do Niemiec, co bezpośrednio przełożyło się na upadek przemysłu w Humberstone. W 1960 roku fabryka w Humberstone została zamknięta. Ludzie zgarnęli potrzebne im rzeczy i wrócili do rodzinnych miast. Miejsce wieloletniej pracy dziesiątek tysięcy osób zostało porzucone na pastwę losu.
Działalność bezwietrznego środowiska w połączeniu z panującą suszą sprawiła, że obiekty pozostały w niemal nienaruszonym stanie do dziś. Miejsce w ogromnym stopniu komercyjne, mimo to wśród wielu osiedli znajdował się jedynie skąpy teatr, niewielka szkoła oraz kościół. Stanowiły one jedyne urozmaicenie krajobrazu od niemal tysiąca jednakowych domów dookoła.
Idealnie zachowane przez lata budynki powoli i stopniowo pożerał ząb czasu. W roku 2005 obiekt wpisany został na międzynarodową listę UNESCO, dzięki czemu uzyskał dodatkową ochronę i stał się obiektem zainteresowania wśród turystów.
Umiejscowienie miasta pośrodku pustkowia, gdzie wokoło oprócz kilku wysokich szczytów jest jedynie piasek sprawia, że docierają tam jedynie najbardziej zapaleni i żądni przygód fanatycy. Miejsce niezwykle interesujące, ta górnicza wioska wygląda niczym wyjęta z czasów po zagładzie ludzkości. Być może przyjdzie czas, w którym nasze miasta również zaleje rdza, i jak Humberstione staną się miastami widmo, jednak nie na skutek wyczerpania się pożądanego minerału.
Źródło: whc.unesco.org